Rok szkolny 2020/2021
Opracowały: Barbara Polak, Wioletta Socha
1.Wstęp
Wspomaganie wszechstronnego rozwoju dzieci jest podstawowym celem przedszkola, szczególnie placówki integracyjnej gdzie obok dzieci zdrowych uczą się i bawią dzieci niepełnosprawne. Program przeznaczony jest dla dzieci, które potrzebują wsparcia i innych metod nauczania dopasowanych do ich potrzeb i możliwości.
Grupa dzieci z niepełnosprawnością jest bardzo Zr różnicowana. Znajdują się w niej dzieci: z niepełnosprawnością intelektualną, ruchową, niedosłyszące, niedowidzące, z autyzmem i niepełno sprawnościami sprzężonymi. Zadaniem każdego nauczyciela jest ciągłe poszukiwanie nowoczesnych metod i rozwiązań, które zachęcą dzieci do poznawania najbliższego otoczenia i pokonywania trudności. Wymaga to jednak wielkiego wyczucia i zrozumienia problemu, by umiejętnie dostosować konkretne metody do rodzaju zaburzeń u danego dziecka oraz stworzyć odpowiednie warunki do nabywania wymaganych kompetencji.
Propozycją zmierzająca do poprawy jakości oraz efektywności pracy z dzieckiem z niepełnosprawnością w okresie wczesnoszkolnym jest metoda integracji sensorycznej. Wykorzystanie tej metody pozwala wspomagać dziecko w rozwoju całościowym, gdyż rozwija ona sfery: psychiczną, fizyczną, umysłową. Twórcą metody integracji sensorycznej jest J. Ayers, która zajmowała się zagadnieniami dotyczącymi wpływu zaburzeń integracji sensorycznej na osiągnięcia szkolne oraz codzienne życie dziecka. Integracja sensoryczna to proces organizujący docierające do mózgu informacje zmysłowe, płynące zarówno ze środowiska jak i z ciała, tak aby mogły być one użyte do celowego działania. Wielką zasługą J.Ayers było wyjaśnienie roli, jaką w rozwoju odgrywają układy: dotykowy, proprioceptywny i przedsionkowy. Dobra percepcja wzrokowa i słuchowa, która jest tak ważna w procesie edukacyjnym, a także inne funkcje korowe mogą rozwinąć się dopiero na bazie zintegrowanej informacji płynącej z tych podstawowych układów. Od nich zależy kształtowanie się właściwego czucia ciała – schematu ciała . koordynacji ruchowej dwóch stron ciała, planowania ruchów, uwagi oraz równowagi emocjonalnej. Czytanie i pisanie należy do najbardziej złożonych procesów psychomotorycznych. Dlatego to właśnie przy tych czynnościach ujawniają się trudności wynikające z wadliwej współpracy zmysłów u niektórych dzieci. Metoda jest bardzo interesująca, gdyż całkowicie pochłania dziecięcą aktywność. Nie bez powodu często nazywana jest „naukową zabawą” – bowiem podczas zajęć mających charakter wesołej zabawy, dostarczamy dziecku bodźców, na które jego system nerwowy w zależności od indywidualnych potrzeb ma największe zapotrzebowanie. Ma ona pomóc dzieciom, u których współdziałanie zmysłów równowagi, wzroku i np. zmysłu planowania ruchów jest za słabe.
Metoda ta pozwala wyodrębnić serie ćwiczeń, zbaw i gier angażujących zmysły oraz wspomagających prawidłowe funkcjonowanie. Celem odpowiednio dobranych ćwiczeń i zabaw ruchowych jest uruchomienie (pobudzenie) albo przywrócenie „obwodów” skojarzeniowych, które pomagają złagodzić stres, zwiększyć koncentrację i poprawić koordynację. Wykorzystanie elementów metody integracji sensorycznej w procesie edukacyjnym pozwala na wszechstronny i harmonijny rozwój ucznia, na nabywanie niezbędnych umiejętności ułatwiających orientację w otaczającym świecie, usprawnianie percepcji. Stosując tę metodę, podczas niczym nieskrępowanej zabawy uczymy dzieci współdziałania, empatii, zrozumienia i szacunku dla innych, stwarzamy sytuację, dzięki którym nabywają zaufania do siebie i nawiązują pozytywne kontakty z innymi.
2. Założenia teoretyczne programu
Metoda integracji sensorycznej ma na celu przywrócenie harmonii w rozwoju dziecka z zaburzeniami sensorycznymi dzięki wykorzystaniu wiedzy z zakresu neurologii.
Prawidłowa diagnoza obszaru i rodzaju zaburzeń pozwala poprzez proste ćwiczenia przywrócić harmonię w rozwoju ucznia. Dzieci cierpiące na nadwrażliwość, podwrażliwość lub biały szum w obrębie jakiegoś zmysłu próbują za wszelka cenę najpierw przystosować się do nietypowego odbioru rzeczywiestośći, a dopiero później angażują się w aktywność wymagającą wykorzystania bardziej złożonych struktur poznawczych. Ta metoda ma im pomóc w przywróceniu równowagi w obszarze postrzegania zmysłowego, aby mogły przenieść swoją uwagę z percepcji zmysłowej na procesy myślowe.
Integracja sensoryczna jest organizacją informacji odbieranych przez nasze ciało zmierzającą do celowego wykorzystania. Większość z nas nie jest świadoma ani nie analizuje tego, jak funkcjonują układy zmysłowe, jak koordynują, przetwarzają i integrują docierające do naszego ciała informacje. Każdy z nas ma różny poziom integracji sensorycznej.
Integracja zależy od koordynacji zdrowotnej narządów zmysłowych.
Od urodzenia dziecko rozwija stopniowo zdolność do organizacji wrażeń, a tym samym do adekwatnej reakcji. Nie dotyczy to jednak dzieci, u których stwierdzono złe działanie narządów zmysłu spowodowane organicznymi zaburzeniami. Adekwatna integracja jest podstawą normalnego uczenia się, ma wpływ na prawidłowy rozwój ruchowy, emocjonalny i poznawczy. Proces rozwoju integracji dokonuje się na kilku poziomach. Wczesnorozwojowa stymulacja dziecka zapobiega powstawaniu w przyszłości wielu zaburzeń.
Program jest przeznaczony dla dzieci w wieku przedszkolnym i dostosowany do specyfiki organizacyjnej naszego przedszkola. W każdej grupie przebywa od 3-5 dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Grupa mieszana wiekowo stwarza sprzyjające warunki do okazywania pomocy dzieciom słabszym i młodszym oraz naturalne traktowanie rówieśników z deficytami rozwojowymi, chorych i niepełnosprawnych. W skład grupy integracyjnej wchodzą dzieci zdrowe i niepełnosprawne tj.: z lekkim lub umiarkowanym upośledzeniem umysłowym, dziecięcym porażeniem mózgowym, padaczką oraz z zespołem Downa, autyzmem wczesnodziecięcym, zaburzeniami mowy, dynamiki procesów nerwowych, dzieci niedowidzące oraz z niedosłuchem. Metodą integracji sensorycznej dzieci będą rozwijały zmysły, przez co poprawi się ich koordynacja wzrokowo-słuchowo-ruchowa, będą doskonalić umiejętności koncentracji uwagi, a przez nią pamięć, kojarzenie, porównywanie, wnioskowanie, co pozwoli im odnosić sukcesy w grupie przedszkolnej. Dzięki temu wzrośnie ich samoocena oraz wiara we własne umiejętności.
Zajęcia prowadzone będą indywidualnie, w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej z dziećmi u których stwierdzono zaburzenia integracji sensorycznej. Spotkania odbywają się raz w tygodniu i trwają 30 minut.
- CELE PROGRAMU:
- Ocena rozwoju procesów sensomotorycznych dziecka.
- Stymulacja bazowych systemów sensorycznych w kierunku normalizacji procesów rejestracji, i przetwarzania bodźców wejściowych, poprzez aktywności powodujące powstanie coraz bardziej złożonych reakcji adaptacyjnych.
- Stymulacja układu nerwowego i innych układów w celu pokonywania trudności edukacyjnych.
- Wspieranie rozwoju komunikacji werbalnej i niewerbalnej poprzez zabawy ruchowe.
- Wspomaganie dziecka w jego własnym dążeniu do samorozwoju.
Cele ogólne wyznaczają kierunek podejmowanym działaniom i określają ich rezultaty; natomiast cele szczegółowe – przedstawiają niezbędne do pokonania etapy, które w konsekwencji mają doprowadzić do uzyskania zamierzonych efektów.